به گزارش شمالغرب، "کهنه قلعه"، بزرگ‌ترین قلعه خشتی شمال غرب کشور، این روزها نفس هایش به شماره افتاده و در صورتی که اقدام عاجل برای مرمت این اثر صورت نگیرد در آینده نزدیک دیگر اثری از آن باقی نمی ماند؛ اینها آخرین اظهاراتی است که رئیس میراث فرهنگی شهرستان مشگین شهر درباره این میراث ملی گفته است.

شهروز حیدری دلیل نابودی تدریجی قلعه کهنه را فرسایش تدریجی در گذر زمان و غفلت از این امرعنوان می کند؛ این در شرایطی است که کهنه قلعه که از آثار مستحکم دوره ساسانی بوده در گذر تاریخ و در بحبوحه جنگ‌ها و تهاجم دشمنان به‌عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار می گرفت.

"کهنه قلعه" در سال 337 میلادی به دستور نرسه هرمز حکمران ساسانی در مدت 6 سال در خیاو(مشگین شهر) ساخته شده است؛ این قلعه بی نظیر با مساحتی در حدود ۱۵ هزار متر مربع در قسمت ورودی مشکین شهر از طرف جاده اردبیل و روی تپه‌ای طبیعی با ۵۰ متر ارتفاع واقع شده و از 6 برجک با دیوارهای ضخیم خشتی و حجره‌های کوچک آخورمانند تشکیل شده است .

 "کهنه قلعه" مشگین شهر که بزرگ‌ترین قلعه خشتی شمال غرب کشور است در سال ۱۳۴۵ در فهرست آثار ملی به ثبت شده و طراحی حجره‌های کهنه قلعه  به صورتی است که هر حجره برای اسکان یک سرباز به همراه اسب پیش بینی شده وارتفاع تقریبی این قلعه 1416 متر از سطح آب‌های آزاد است.

پلان "کهنه قلعه" به صورت ذوذنقه غیرمنظم در امتداد شمال غربی و جنوب غربی است؛ وجود سنگ نبشته‌ای به خط پهلوی ساسانی در جبهه شمالغربی این بنا در فاصله 150 متری در آبراهه خیاو قرار دارد؛. طول ضلع آن ۹۰ متر و ضلع جنوبی آن ۲۳۷ متر و عرض این قلعه در سمت غربی ۱۱۵ متر و در شرق ۹۱ متر است.

در دو گوشه شمال‌غربی و جنوب آثار برج مدور"کهنه قلعه"  به قطرهای ۶ متر و ۱۰ متر وجود دارد. درمنتهی‌الیه شرقی ضلع شمالی آثار دو برج به قطرهای ۵/۷ و ۶ متر با ضلع بهتر از برج‌های دیگر به چشم می‌خورد.

در فاصله ۱۵۰ متری "کهنه قلعه" سنگ نوشته مشهور سورو شکن داشی پیدا شده  بود که در این نوشته به خط پهلوی از شخصی به نام نرسه هرمزد یاد شده که ۶ سال برای ساختن آن کار کرد؛متن کتیبه ساسانی کهنه قلعه متأسفانه از بین رفته است اما ترجمه آن که در دهه ۴۰ شمسی انجام گرفته،باقی است.