به گزارش شمالغرب ، تالاب‌ها در تمامی جهان یکی از میراث‌های محیط زیست محسوب می‌شوند که مسئولان تمام تلاش خود را برای حفاظت از آنها به کار می بندند چرا که علاوه بر اینکه تعدیل‌کننده هوا و مانع از گسترش گرد و خاک هستند تمامی فضولات و سموم خاک و آب و پساب کارخانجات را نیز به سمت خود کشیده و آنها را تصفیه می‌کنند.
استان اردبیل به دلایل خاص زمین شناسی دارای تالابهای متعددی در شهرستان های مختلف علی الخصوص شهرهای شمالی است که هر ساله همزمان با فصل مهاجرت پرندگان میزبان این مهمانان زیبا و رنگارنگ است.
در این میان دشت مغان دارای تالاب های فصلی و دائمی چون سد میل، دریاچه شهرک شهید غفاری، دریاچه گیلارلو و غیره است که تالاب سد میل مغان با نزدیک به ۱۰۰ هکتار وسعت بزرگترین آنهاست. همچنین این تالاب ها آب شرب شهرستان های دشت مغان را نیز فراهم می کنند.

تلاش برای حفاظت از تالاب گیلارلو
به نظر می رسد حراست و حفاظت از زیبایی های تالاب های مغان نیازمند رفتار مسئولانه گردشگران و مردم محلی در کنار همت بیش از پیش حافظان طبیعت است. با ورود پرندگان مهاجر به تالابهای یازده گانه لرستان بار دیگر حیات در این تالابها رونق گرفت تا شکوه پرندگان مهاجر صحنه ای زیبا در طبیعت این دیار رقم بزند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان مغان گفت: پرندگان مهاجر به صورت سالانه و در فصل سرد سال به تالاب گیلارلو شهرستان گرمی مغان مهاجرت می کنند.
رحمان داداشی در گفتگو با همشهری گفت:  در سرشماری تالاب گیلارلوی گرمی، گونه‌های مختلف پرندگان از جمله اردک سرسبز، اردک سرحنایی، کشیم بزرگ، چنگر، سیاه‌کاکل، اردک ماهی، کشیم کوچک، کشیم گردن سیاه، اردک گونه سفید و فلامینگو مشاهده شدند. گونه های مختلف آبزی و پستانداران کنار تالاب نیز در این محل وجود دارد که نشان از اهمیت این تالاب برای استان است.
وی با بیان اینکه مساحت این تالاب بیش از ۱۲۰ هکتار است، افزود: در تقسیم بندی های سازمان حفاظت محیط زیست کشور این تالابها تحت عنوان منطقه صید و شکار ممنوع معرفی شده اند و شرایط لازم برای ارتقای به منطقه حفاظت شده را دارند که آب این دریاچه از طریق کانال انحرافی و باران و برف تأمین می شود.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست مغان به مدت حضور پرندگان مهاجر در تالابها و آبهای سطحی حوزه شهرستان گرمی مغان اشاره کرد و افزود: حضور این پرندگان در حدی است که بتوانند استراحت و تجدید قوا کنند. این پرندگان از کشورهای همسایه و غیر همسایه مهاجرت خود را آغاز کرده و پس از طی مسیر بسیار طولانی در فصل سرد سال خود را به تالابهای کشورمان می رسانند.
وی افزود: اداره حفاظت محیط زیست بر اساس وظیفه سازمانی خود با انجام گشت و کنترل و حضور میدانی در سطح تالابهای پلدختر عملیات حفاظت از این پرندگان را به صورت مستمر انجام می دهد. در صورت مشاهده متخلفان در این زمینه با آنها برخورد جدی می شود و ضمن دستگیری فرد یا افراد متخلف پرونده آنها برای طی مراحل قانونی به مراجع قضایی ارجاع خواهد شد.
داداشی گفت: در صورت ارتقای حفاظت این تالابها به منطقه حفاظت شده به واسطه ارتقا و افزایش امکانات و نیروی انسانی این اداره می تواند وظیفه حفاظت محیط زیست تالابها و پرندگان موجود در آن را با توان و همت بیشتری بر اساس وظیفه سازمانی خود دنبال کند.
وی به جلب مشارکت مردمی برای حفظ و حراست از تالاب های اشاره کرد و افزود: محیط زیست از برنامه های تشکل های مردم نهاد و طرح های پیشنهادی جهت حفظ و حراست از تالاب ها حمایت می کند.

میزبانی مهم برای پرندگان
سد میل مغان به عنوان یکی از تالاب های مهم شمالغرب کشور از لحاظ زیست محیطی برای استان اردبیل بسیار حائز اهمیت است. تلاش برای ثبت سد میل مغان در کنوانسیون بین المللی تالاب ها از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل نیز ضرورت وجود این تالاب مهم را برای استان عیان می کند.
در کنار سد میل مغان دریاچه شهرک مغان نه تنها در حوزه گردشگری که در حوزه زیست محیطی دارای قابلیت های بسیار خوبی بود که متاسفانه تعدد مدیریت ها و نبود یک تیم کارشناسی در کنار بی تفاوتی های مدیران و مسئولان باعث شد تا به بهانه ساماندهی و لایروبی این دریاچه امروزه به چرای گوسفندان تبدیل شود.
اکنون دست بشری با از میان بردن این تالاب‌ها در واقع سلامتی خود را به سوی خطر سوق داده است و دیگر از حیوانات و پرندگانی که سالها نسل در نسل در کنار گاوخونی زندگی می کردند اثری نیست و اگر هم با آبگیری‌های موقت این تالاب گاه‌گاهی یکی دو پلیکان، فلامینگو و پرندگان دیگر در آن پیدا شوند به گفته کارشناسان مورد هجوم شکارچیان غیرمجاز قرار می‌گیرند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان پارس آباد حفظ و احیای تالاب های مغان را ضروری دانست.
هاشم میرزانژاد در گفتگو با همشهری گفت: سد مرزی میل مغان در ۵۰ کیلومتری شهرستان پارس آباد و سه کیومتری شهر اصلاندوز بر روی رودخانه مرزی ارس واقع شده و بر همین اساس موقعیت جغرافیایی قابل توجهی دارد.
وی افزود: مساحت تالاب این سد ۹۹۶ هکتار است و این تالاب نقش قابل توجهی در تامین آب شرب شهرستان های پارس آباد، بیله سوار و رگیمی و آبیاری ۶۰ هزار هکتار از اراضی دشت مغان دارد.
میرزانژاد با تاکید به اینکه این تالاب شکار ممنوع است، اضافه کرد: یکی از دلایل انتخاب آن به عنوان تالاب بین المللی شناسایی هفت گونه جانوری آسیب پذیر در محدوه آن است که در آن غاز پیشانی سفید کوچک، عقاب تالابی، عقاب شاهی، دلیچه کوچک، اردک مرمری، پلیکان پا خاکستری، لاک پشت مهمیزدار و یک گونه در معرض خطر انقراض عروس غاز در محدوده تالاب شناسایی شده است.
وی سرشماری سالانه ۲۰ هزار پرنده آبزی و کنار آبزی را دلیل دیگر اهمیت زیست محیط این تالاب عنوان کرد و ادامه داد: علاوه بر این تالاب میل مغان محل مناسبی برای تخم ریزی و پرورش گونه های ماهیان بومی نظیر سوف، زرده پر، سیم، سیاه ماهی، سس ماهی، سیاه کولی، اسبله و شاه کولی است.
سرپرست اداره حفاظت محیط زیست پارس‌آباد همچنین گفت: تالاب‌های شهرستان پارس‌آباد در اوایل زمستان میزبان هزاران قطعه پرنده حمایت شده و کمیاب از جمله گونه‌های در حال انقراض پلیکان، زنگوله‌بال، خروس کولی، قوی گنگ، قوی فریاد‌کش، غاز خاکستری، عروس غاز، انواع اردک، فاخته و درنای خاکستری است که برای زمستان‌گذرانی به این منطقه مهاجرت می‌کنند.
وی افزود: هرگونه شکار و صید پرندگان مذکور ممنوع بوده و یگان حفاظت محیط زیست شهرستان پارس‌آباد به طور شبانه‌روزی به صورت محسوس و نامحسوس در حال گشت‌زنی بوده و با متخلفان شدیداً برخورد خواهد شد.
میرزانژاد با بیان اینکه این پرندگان تا اواخر فصل زمستان در شهرستان پارس‌آباد گرمسیری سکونت دارند تا با مساعد شدن شرایط جوی در مناطق سیبری بتوانند به زیستگاه واقعی خود بازگردند، گفت: این منطقه با داشتن تالاب و آبگیرهایی همچون تالاب میل و مغان در اصلاندوز، سواحل رودخانه مرزی ارس، دریاچه شهرک شهید غفاری و تالاب تپراق‌کندی از مهم‌ترین زیستگاه‌های این پرندگان به شمار می‌رود.

ضرورت حمایت دوستداران طبیعت
چندی پیش در یک اقدام تحسین برانگیز بیش از ۲۰۰ نفر از دانش‌آموزان شهرهای پارس‌آباد و اصلاندوز در قالب زنجیره انسانی حفاظت و صیانت از تالاب میل مغان را خواستار شدند. شرکت‌کنندگان که اغلب از گروه‌ها و تشکل‌های غیردولتی بودند با توجه به وضعیت نامطلوب تالاب‌ها در سطح کشور و استان اردبیل ضرورت حفاظت و صیانت از تالاب‌ها را خواستار شده و زمینه بهره‌گیری مناسب و احیای تالاب‌ها و آبگیرها را خواستار شدند. در این حرکت خودجوش نسل آینده که در قالب زنجیره حفاظت از تالاب میل مغان انجام شد، شرکت‌کنندگان از مسئولان خواستند تا با یک برنامه‌ریزی درست تالاب‌های موجود در استان اردبیل را احیا و زمینه صیانت از آنها را فراهم کنند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل در حاشیه این مراسم کگفت: استان اردبیل از مناطقی است که به آب و هوای سالم، طبیعت بکر و سرسبز شهرت عام و خاص دارد ولی در سال‌های اخیر تهدیدهای زیست‌محیطی به حدی افزایش یافته که علاوه بر جنگل‌ها و مراتع، آسمان، زمین و آب تالاب‌ها نیز در معرض خطر و نابودی قرار گرفتند.
سید رضا موسوی با بیان اینکه سالانه تالاب‌های اردبیل میزبان بیش از ۴۰ هزار نوع پرنده مهاجر هستند، تصریح کرد: رعایت نکردن برخی از موارد سبب شده تا زنگ هشدار برای مرگ تالاب‌های اردبیل به صدا درآید که همه باید تلاش کنیم تا نسبت به تأمین حقابه و احیای تالاب‌ها به عنوان اکوسیستم‌های طبیعی توجه داشته باشیم. همچنین به شمارش افتادن نفس تالاب‌ها سبب شده تا این پرندگان نیز در معرض انقراض و نابودی قرار گیرند.
موسوی ضرورت پایش زیست‌محیطی را به عنوان یک موضوع اساسی یادآور شد و بیان کرد: باید تلاش کنیم تا در همه تالاب‌های استان که وضعیت مساعدی ندارند احیا و صیانت از تالاب‌ها شکل بگیرد. همچنین اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کمک همیاران دوستدار طبیعت را با مشاهده کوچکترین تخلف در حوزه تالابها را نیاز دارد.
وی عضویت ایران را در کنوانسیون جهانی و بین‌المللی رامسر در صیانت از تالاب‌ها یادآور شد و اضافه کرد: در این کنوانسیون ۱۶۸ کشور با بیش از دو هزار تالاب عضو هستند که جمهوری اسلامی ایران نیز تعداد ۸۰ مورد تالاب به ثبت رسیده در این زمینه را دارد.
مدیر کل حفاظت از محیط زیست استان با اذعان به شناسایی ۴۶ تالاب در استان، اضافه کرد: شکار و زنده گیری گونه های جانوری در اطراف تالاب ها ممنوع است و به ویژه این مهم از سوی یگان حفاظت محیط زیست استان مدیریت می شود.

* علی قاسمیان