راه آهن به عنوان یکی از زیرساخت های مهم در توسعه اقتصادی و خصوصا صنایعی چون صنعت گردشگری از ضروریات جوامع کنونی و خصوصا استانی چون اردبیل که با کمبود سرمایه گذار و دمل چرکین بیکاری روبرو است، بوده و ایجاد آن نقش تسهیل گری و تسریع کنندگی در جذب سرمایه‌گذارانی که اردبیل را پلی ارتباطی برای تجارت با جمهوری آذربایجان و اروپا می دانند، دارد.

پروژه راه آهن میانه اردبیل یکی از پروژه‌های ریش سفید ملی است که پس از گذشت سالها انتظار برای تصویب و هم اکنون انتظار برای پایان خوش آن همچنان به طور راکد مانده است. مسیر راه‌آهن میانه – اردبیل میانه در سال ۱۳۸۳ از ایستگاه زاویه در شهرستان میانه شروع شده که تاکنون با وجود چندین بار وعده افتتاح کمی بیش از ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
همانگونه که بارها توسط مسئولان مختلف بیان و تاکید شده است، استان اردبیل و علی الخصوص دشت مغان یکی از استان های با نقش استراتژیک در زمینه کشاورزی، صنعتی، تجاری و گردشگری است که احداث راه آهن اردبیل مغان می تواند گامی برای رهایی این منطقه از رکود شدید اقتصادی و جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی باشد.
بسیاری از وعده ها برای شستن زنگار این محرومیت ها از چهره دشت مغان در حد وعده ها باقی مانده که شاید یکی از مهمترین آنها در مسیر پیشرفت و توسعه تحقق تخصیص اعتبارات برای بهره برداری از راه آهن شمالغرب کشور است.

شروعی بی پایان
شاید تا چند دهه گذشته احداث راه آهن در مناطقی همچون دشت مغان یک آرزوی تقریبا دست نیافتنی به نظر می رسید، اما هم اکنون و با وجود پیشرفت های صورت گرفته در حوزه تکنولوژی و خصوصا راهسازی این آرزو دست یافتنی شده و هم اکنون در بسیاری از مسیرهای ضروری کشور ریل قطار راه پیدا کرده است.
ساخت راه آهن اردبیل ، مغان به طول ۲۴۵ کیلومتر ، بزودی آغاز می شود . خبری که «مسعود افغانی»، مدیر کل وقت منطقه چهار شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور اوخر فروردین ماه سال ۱۳۸۹ اعلام کرد و شروعی بر امیدهای بی پایان مردم دشت زرخیز مغان شد.
فارغ از آن در سفر هیئت دولت در مرداد ماه سال گذشته، استقبال کنندگان از رئیس جمهور در ورزشگاه تختی اردبیل علیرغم فریاد یک صدا و مکرر اصلی ترین خواسته مردم استان از دولت یازدهم در شعارهای خود، یعنی مشخص کردن تکلیف راه آهن میانه – اردبیل – مغان، حرف دل گرم کننده ای از زبان رئیس جمهور خود در این خصوص نشنیدند.
دکتر حسن روحانی در سخنرانی خود در جمع مردم اردبیل در سفر اخیر خود به این استان، نه فقط در ارتباط با ضرورت آغاز عملیات اجرایی راه آهن اردبیل – مغان سخنی به زبان نیاورد؛ بلکه بهره برداری از طرح در حال اجرای راه آهن ۱۸۰ کیلومتری میانه – اردبیل را نیز منوط به تأمین به موقع بودجه و حداقل در ۵ سال آینده ممکن دانست.

مغان را دریابید؛ در یابید
کارشناس مسائل اجتماعی احداث راه آهن اردبیل مغان را گام ویژه برای ثبات در منطقه و رفع بخشی از محرومیت های مغان دانست. «بهزاد اسدی» در گفتگو با همشهری گفت: با توجه به موقعیت ویژه دشت مغان از لحاظ وجود منابع عظیم غله و همسایگی با اروپا، ایجاد راه آهن اردبیل مغان یکی از ضروریات به نظر می رسد.
وی اظهار کرد: چرا در دولتی که اقدام از روی برنامه ریزی علمی و توجه به نیازهای اصلی مناطق مختلف کشور سرلوحه تمامی عملکرد ها قرار گرفته است، این چنین آشکارا در ارتباط با مسلم ترین حق استان اردبیل در رابطه با ضرورت پیوستن این استان به خطوط ریلی بین المللی، اجحاف و بی توجهی می شود؟
وی به ظرفیت های ویژه شمال استان اردبیل اشاره کرد و افزود: مغان از قابلیت های منحصر به فردی غنی بوده و سرمایه گذاران می توانند در این حوزه کشاورزی، صنعت و گردشگری سرمایه گذاری کنند، چراکه دولت ایران سرمایه و سود سرمایه گذاران خارجی را تضمین می کند.
اما از سوی دیگر «مجید خدابخش»، استاندار اردبیل چندی پیش در نشست خبری خود در پاسخ به نتیجه وضعیت راه آهن میانه اردبیل مغان، گفت: بین استان اردبیل و جمهوری آذربایجان اشتراکات عمیق دینی، فرهنگی و زبانی وجود دارد که زمینه های فراوانی برای همکاری های اقتصادی بین این نقاط فراهم می کند، ما از حضور سرمایه گذاران آذری در اردبیل استقبال می کنیم.
وی با بیان اینکه تاکنون برای این پروژه بزرگ سه هزار میلیارد ریال سرمایه گذاری شده و قرار است با فاینانس یک شرکت چینی عملیات آن به پایان برسد، ادامه داد: خط آهن میانه – اردبیل قرار است تا مرز جمهوری آذربایجان در شهرستان پارس آباد امتداد یافته و از طریق خط آهن سراسری این کشور به باکو متصل شود.
خدابخش با اشاره به مشکلات و سختی های اجرایی این طرح تصریح کرد: در مسیر اردبیل تا خلخال کارها به سرعت پیش رفته اما در فاصله خلخال تا میانه به دلیل احداث چندین پل و ۲۳ کیلومتر تونل از سرعت اجرای پروژه کاسته شده است.
استاندار اردبیل به تردد روزانه سه هزار نفر از جمهوری آذربایجان به اردبیل و بالعکس از طریق گمرک بیله سوار عنوان کرد: عمده این سفرها به منظور بهره مندی از خدمات پزشکی است، اما این استان در زمینه گردشگری، کشاورزی و صنعت دارای ظرفیت های ویژه ای است که احداث راه آهن اردبیل مغان را ضروری می سازد.

انتقاد صریح امام جمعه اردبیل
اما فارغ از سخنان بی نتیجه استاندار اردبیل، مخالفت دولت یازدهم با اجرایی شدن سرنوشت سازترین پروژه ریلی در استان اردبیل در سایه غفلت و کم توجهی مسئولین و نمایندگان استان کار را به جایی رساند که نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل نیز در یکی از سخنرانی های خود لب به شکایت گشود و از این اتفاق ابراز تأسف کرد.
حجت الاسلام دکتر سید حسن عاملی سال گذشته در جلسه شورای اداری شهرستان پارس آباد، گفت: رئیس جمهور در سفر به اردبیل اظهار کرده که محصولات کشاورزی دشت مغان آن قدر مهم نیست که اجرای خط آهن را توجیه کند در حالی که باید تاکید کرد که این خط راه آهن صرف محصولات کشاورزی نیست.
وی همچنین با اذعان به اینکه اجرای این طرح می تواند به اهالی شهرستان های پارس آباد، اصلاندوز، مشگین شهر، بیله سوار و گرمی و سه هزار و ۵۰۰ مسافر آذربایجانی که هر روز از گمرک بیله سوار وارد استان اردبیل می‌شوند، خدمات رسانی کند، بر لزوم رعایت عدالت بین استان ها و از بین بردن فاصله و رساندن تمام استان ها به نقطه تساوی تاکید کرده بود.

* علی قاسمیان (منتشر شده در روزنامه همشهری)